چرا تحریم صادرات محصولات پتروشیمی شدنی نیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ کاخ سفید در ادامه سیاست های خصمانه خود علیه مردم ایران، معافیت های مربوط به صادرات نفت ایران را لغو نمود تا به زعم خود حلقه محاصره را تنگ تر نموده و زمینه را برای دستیابی به اهداف نامشروعش هموارتر سازد. در این راستا و پس از کنفرانس خبری مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا در روز گذشته (دوشنبه)، مایک دوبوویتز، رئیس اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی ها، از اندیشکده های نزدیک به دولت ترامپ، هدف بعدی ایالات متحده را تحریم صنعت پتروشیمی دانست. فارغ از اینکه تا چه اندازه اظهارات او می تواند شکل دهنده سیاست خارجی آمریکا باشد، به بررسی ادعای او پرداختیم. سید مهدی حسینی، رییس سابق کمیته بازنگری قراردادهای نفتی طی یادداشت اختصاصی برای "راهبرد معاصر" نوشت:

هدف آمریکا؛ اخلال در ابزارهای تجاری ایران

آمریکا در بی سابقه ترین تحریم ها، مجموعه ابزارهای تجاری جمهوری اسلامی ایران اعم از بیمه، کشتی رانی و حمل و نقل، بانکداری و انرژی (نفت یا پتروشیمی) را تحریم کرده است. آنچه امروز به عنوان تحریم صنعت پتروشیمی توسط آمریکا عنوان می شود به خودی خود چندان حائز اهمیت نیست چرا که صنعت پتروشیمی جمهوری اسلامی ایران از دیرباز تاکنون مشمول برخی از فشارهای بین المللی یا تحریم های آمریکا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بوده است.

تحریم پتروشیمی بسیار سخت تر از تحریم های نفتی است

تفاوت اثر گذاری تحریم نفت با تحریم پتروشیمی وابسته به چند عامل است که در مقایسه، تحریم پتروشیمی را نسبت به نفت سخت تر کرده است. به عنوان مثال آمریکا از طریق ماهواره جا به جایی 500 هزار بشکه نفت را از   مبداء تا مقصد رصد می کند، در حالی که موضوع صادرات محصولات پتروشیمی متفاوت از صادرات نفت است. از سوی دیگر مشتریان و خریداران نفت و پتروشیمی به دو دسته دولت ها و شرکت های خصوصی تقسیم می شوند. بنابراین آمریکا با حساسیت و نظارت بیشتری خریداران بخش خصوصی را رصد می کند و در صورت انجام تخلف مورد جریمه واقع می شوند، اما تفاوت جزیی تر در صادرات محصولات پتروشیمی در میزان و شکل معامله است که در قیاس با نفت کوچک تر است. قطعا شرکت های یاد شده نگرانی کمتری در خرید محصولات پتروشیمی ایران نسبت به خرید نفت دارند.

با توجه به عدم تحریم دولت ها در خرید محصولات پتروشیمی یا نفت ایران، بنابراین خرید محصولات پتروشیمی توسط دولت ها با سهولت بیشتری انجام می شود، لذا بخش دولتی از بابت خرید محصولات پتروشیمی ایران نگرانی چندانی ندارند. بنابراین تحریم بخش خصوصی محتمل تر است و بخش دولتی با فراغ بال و دست باز تر و جریمه کمتر می تواند نسبت به خرید محصولات پتروشیمی ایران اقدام نمایند.

دور زدن تحریم نظام بانکی، کلید تسهیل امور

مساله مهمی که نه تنها در تحریم فرآورده های صنعت پتروشیمی بلکه در بسیاری از حوزه های ارز آوری و اقتصادی بر اقتصاد کشور سایه افکنده موضوع تحریم های بانکی است که ارز آوری و دریافت پول را در صادرات نفت، پسته تا محصولات پتروشیمی با چالش های جدی مواجه کرده است. مساله دریافت و برگشت پول مشکل امروز اقتصاد کشور است، هر چند که باقی ماندن پول صنایع پتروشیمی نسبت به سایر صنایع در خارج و ساماندهی آن در ازای تهاتر کالا بیشتر است. با توجه به اینکه برخی از مشتریان محصولات پتروشیمی ایران را اروپاییان تشکیل می دهند، لذا ارز حاصل از فروش محصولات پتروشیمی در اروپا نگه داری می شود تا از طریق "اینستکس" کانال مالی طراحی شده اروپا در ازای صادرات کالا یا خدمات به ایران پرداخت شود.

تحریم پتروشیمی؛ کار سخت ایالات متحده

در مجموع می توان گفت خوشبختانه بخش پتروشیمی نسبت به نفت میزان آسیب پذیری کمتری را حتی در صورت تحریم های آمریکا تجربه خواهد کرد، چرا که محصولات پتروشیمی نسبت به نفت امکان مانور بیشتری در عرصه های تجاری دارند و این موضوع به منزله سخت تر شدن کار آمریکاییهاست، چرا که پتروشیمی ایران در بخش وسیعی از دنیا اعم از اروپا، آسیا و شمال آفریقا خریداران خاص خود را دارد. تنوع خریداران محصولات پتروشیمی ایران و تمایل همسایگان به خرید محصولات پتروشیمی ما، آمریکا را در شرایط سختی از تحقق تحریم ها در صنعت پتروشیمی ایران قرار خواهد داد.

آمریکا در تحریم های نفتی عقب نشینی می کند

مساله تحریم نفت ایران نه تنها برای ما، بلکه شرایط سختی را نیز برای آمریکا ایجاد کرده است. فشار بر خریدارانی که مایل به خرید نفت ایران هستند، بر آمریکا نیز فشار سیاسی ایجاد کرده است. مخالفت های سنگین بین المللی با تحریم نفت ایران فشاری سیاسی بر تصمیم گیری های یک سویه آمریکا علیه ایران است. براساس شواهد، کشورهایی چون چین، هند و ترکیه با صراحت عدم تبعیت از تحریم نفتی ایران را عنوان کرده و به دنبال راهی برای دور زدن آن هستند. این موضوع بیانگر آن است که در آمریکا با جماعتی رو به رو هستیم که با تصمیم گیری های غیر معقولانه و عدم توجه به تبعات و عواقب آن منجر به شکستن غرور سیاسی آمریکایی ها و مخالفت های بین المللی علیه خود شده اند. اینکه آقای ترامپ از تحریم نفت ایران سخن می گوید، سپس چند روز بعد به چند کشور معافیت اعطا می کند نشان دهنده عدم غرور سیاسی و عدم باقیماندن برتصمیمات خود است. قطعا آقای ترامپ و سیاستمداران آمریکایی در تحریم نفتی ایران به دلیل فشار خریدان و بازار عقب نشینی می کنند.

نفوذ آمریکا بر کشورها کاهش یافته است

دولتمردان آمریکا تلاش کرده اند تا با توسل به تمامی ابزارها، تحریم ها را هر چند با افت و خیز دنبال و پیگیری کنند؛ قطعا بسیاری از قدرت های با نفوذ اقتصادی و سیاسی دنیا در برابر دخالت ها و دیکتاتوری اقتصادی آمریکا که خواهان تسلط بر همه بازارهای بین المللی است ایستاده اند. امروزه بسیاری از کشورهای صاحب قدرت و مکتب در اقتصاد و سیاست زیر بار سیاست های تحمیلی آمریکا نمی روند و عدم پذیرش قدرت های اقتصادی و سیاسی نوظهور دنیا به منزله نقطه مثبتی برای جمهوری اسلامی ایران و یارگیری از میان کشورهای مصرف کننده محصولات نفت و پتروشیمی خود است تا با ایجاد رخنه در دیوار تحریم های آمریکا و آگاهی رسانی به جهان مانع از دیکتاتوری اقتصادی و سیاسی آمریکا بر کشورها شود.

بهره سخن

انتظار می رود جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تمام ظرفیت ها و ابزارهای بین المللی اعم از سازمان ملل یا شورای امنیت با بهره برداری از موضع گیری ضد دیکتاتوری آمریکا توسط کشورهای صاحب نفوذ و قدرت اقتصادی و مصرف کنندگان محصولات نفتی و پتروشیمی خود، عدم تبعیت از آمریکا را به جریانی جهانی تبدیل کند. با توجه به اینکه بسیاری از مصرف کنندگان محصولات پتروشیمی ایران از تحریم آمریکا سرپیچی خواهند کرد، اهتمام در بهره برداری از این حرکت مهم می تواند به نفع ایران و در راستای حفظ منافع اقتصادی خود در بازارهای نفتی و محصولات آن باشد.